Kancelaria Radcy Prawnego
Jarosław Baraniak
Łódź, ul. Północna 37/2
tel. 690 519 875
poczta@kancelariabaraniak.pl
Zapisz się na newsletter
Nazywam się Jarosław Baraniak i jestem radcą prawnym. Prowadzę kancelarię prawną w Łodzi. Od wielu lat zajmuje się sprawami związanymi z e-commerce. W razie pytań zapraszam do kontaktu.
Prowadząc działalność handlową w Internecie, należy mieć przede wszystkim na względzie unikanie klauzul niedozwolonych. Pewnie wielu spotkało się tym pojęciem, jednakże czy każdy zdaje sobie sprawę czym dokładnie są i jakie są konsekwencje ich stosowania? Zapraszam do zapoznania się z poradnikiem dotyczącym klauzul abuzywnych. W pierwszej części wyjaśniam czym są i jakie są konsekwencje ich stosowania.
Czym są klauzule niedozwolone (abuzywne)?
Na początku wyjaśnić należy, iż w momencie dokonania zakupu na platformie sprzedażowej, konsument każdorazowo zawiera umowę z przedsiębiorcą. Warunki i treść umów zawieranych przez przedsiębiorcę z klientami za pośrednictwem Internetu są określone w regulaminie i właśnie w tym dokumencie najczęściej można znaleźć postanowienia niedozwolone.
Są to postanowienia umowy zawieranej z konsumentem kształtujące jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami rażąco naruszając jego interesy, które nie zostały z nim uzgodnione indywidualnie. Jak widać, istnieją dwie przesłanki, które muszą zostać spełnione łącznie. Przeanalizujemy je obie:
-
Postanowienia nieuzgodnione indywidualnie:
Pisząc wprost, są to postanowienia umowne, na których treść konsument nie miał żadnego wpływu. Klient sklepu internetowego przed dokonaniem transakcji ma możliwość zapoznania się z treścią regulaminu, jednakże nie ma wpływu na treść postanowień znajdujących się w tym dokumencie. Regulaminy e-sklepów stanowią więc tak zwany wzorzec umowny. Warto w tym miejscu odwołać się do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2011 r. o sygn. akt I CSK 218/10, w którym wyjaśniono, iż postanowienia regulaminu, jako ustalonej przez jedną ze stron szczególnej postaci wzorca umowy, podlegają kontroli abstrakcyjnej w postępowaniu o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, wszczętym także przez podmiot niezwiązany umową z podmiotem posługującym się wzorcem.
Postanowienia regulaminów z pewnością spełniają przesłankę "nieuzgodnionych indywidualnie".
-
Rażące naruszanie interesów klienta:
Przedsiębiorca w stosunkach z konsumentami powinien w pełni informować o wynikających z umowy uprawnieniach oraz nie powinien wykorzystywać uprzywilejowanej pozycji profesjonalisty przy zawieraniu umowy. Sprzeczne z dobrymi obyczajami ukształtowanie praw i obowiązków narusza w sposób rażący interesy konsumenta, gdy szczególnie mocno godzi w jego dobra majątkowe lub wartości niemajątkowe. Nie dotyczy to jednakże postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Warto zacytować treść uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 lutego 2011 r., o sygn. akt VI ACa 913/10, w którym to sąd uznał, że sprzeczne z dobrymi obyczajami są postanowienia regulaminów, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta, nie pozwalając na realizację takich wartości, jak szacunek wobec partnera, uczciwość, szczerość, zaufanie, lojalność, rzetelność i fachowość. Tak zaś kwalifikowane są wszelkie postanowienia, które zmierzają do naruszenia równorzędności stron stosunku umownego, nierównomiernie rozkładając uprawnienia i obowiązki między partnerami umowy.
Za sprzeczne z dobrymi obyczajami uznaje się więc działania zmierzające do niedoinformowania lub wywołania błędnego przekonania u konsumenta, a także wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności.
- Przykład: wymaganie od konsumenta uczestnictwa w skomplikowanych procedurach (złożony proces reklamacji) lub gromadzenia dokumentów korzystnych wyłącznie z punktu widzenia interesów przedsiębiorcy (np. paragony).
Konsekwencje stosowania postanowień niedozwolonych
Należy również pamiętać, że stosowanie we wzorcach umów zawieranych z konsumentami niedozwolonych postanowień umownych jest zakazane. Takie postanowienia nie będą dla kupującego wiążące.
-
Przykład: Sprzedawca określił, że odstąpić od umowy można wyłącznie na postawie paragonu. Postanowienie takie jest uznane za niedozwolone i nie wiąże konsumenta, zwrot zatem powinien być uznany na podstawie każdego innego dokumentu.
Jednakże to tylko jedna z konsekwencja. Znacznie bardziej dotkliwą sankcją związaną ze stosowaniem niedozwolonych postanowień umownych przez jest to możliwość nałożenia na przedsiębiorcę zawierającego umowy z konsumentami dotkliwej kary pieniężnej, której wysokość może sięgać nawet 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary.
Co istotne liczy się już sam fakt występowania postanowień niedozwolonych w umowie. Bez znaczenia jest to czy przedsiębiorca będzie wykorzystywał treść postanowienia. W uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 20 czerwca 2018 roku, wydanej w sprawie III CZP 29/17 Sąd Najwyższy rozstrzygnął istniejące dotychczas w doktrynie i orzecznictwie wątpliwości w tym zakresie stwierdzając, że oceny, czy postanowienie umowne jest niedozwolone (art. 3851 § 1 KC), dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy.
Ciężar dowodu
Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje. Oznacza to, że jeżeli przedsiębiorca twierdzi, że treść umowy została uzgodnione indywidualnie, powinien on udowodnić, że konsument współkształtował ich treść albo miał możliwość takiego współkształtowania, ale z niej nie skorzystał i aprobował przedstawiony mu tekst umowy.
Rejestr klauzul niedozwolonych
Postanowienia umowne uznane za niedozwolone prawomocnym wyrokiem sądu, są wpisywane do rejestru prowadzonego przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Pełną listę klauzul niedozwolonych można znaleźć w Rejestrze klauzul niedozwolonych znajdującym się na stronie UOKiK.
Zapoznaj się z treścią klauzul
W kolejnych artykułach dokonam szczegółowej analiz treści klauzul niedozwolonych wpisanych do rejestru, z podziałem na poszczególne kategorie. Znajomość treści takich klauzul z pewnością pozwoli lepiej zabezpieczyć interesy każdego przedsiębiorcy prowadzącego działalność w Internecie.
Klauzule niedozwolone w e-handlu - czym są i jakie są konsekwencje ich stosowania?